Roeselare stelde een kansenkaart voor bomen op. Hiervoor werd samengewerkt met het Stadlandschap West-Vlaamse hart. Een voorstelling hiervan volgt in juni.

In het plantseizoen ’23-’24 worden de quick wins uitgevoerd. Het gaat dan wellicht om plaatsen waar zonder veel technische problemen een extra boom kan worden geplant of vervangen.

Verder is een inventarisatie van publiek groen opgestart in april ’23. Deze zou moeten afgewerkt zijn in het komend najaar. Hetzelfde geldt voor de inventarisatie van bomen op openbaar domein

Vlaanderen heeft 3.350 kilometer extra hagen nodig. Om te voldoen aan het Lokaal Energie- en Klimaatplan moeten er in Vlaanderen dus heel wat extra hagen worden aangeplant tegen 2030. Dit komt neer op een halve meter haag per inwoner.

Verleden jaar stelde ons burgerplatform de vraag of het Roeselaarse Stadsbestuur zou deelnemen aan het Lokaal Energie- en Klimaatplan wat betreft het planten van hagen. Dit zou voor Roeselare betekenen dat er dertig kilometer haag dient aangeplant te worden. De ambitie van de Vlaamse overheid lijkt groots maar of dit in de praktijk ook gerealiseerd zal worden is nog maar de vraag.

De lokale ambitie is niet steeds even groot en de medewerking van inwoners, bedrijven en land- en tuinbouwers niet vanzelfsprekend. Er zijn altijd wel tegenargumenten maar in het kader van biodiversiteit en klimaatopwarming zijn de pro-argumenten zeker sterk genoeg.
En zie, het Roeselaarse bestuur is hiervoor een samenwerking aangegaan met het Stadlandschap West-Vlaamse Hart.

Er is net een kansenkaart houtkanten/hagen opgeleverd en de eerste aanplant is voorzien voor het najaar van 2023 en in het voorjaar van 2024. Verder is er een nota Houtkanten/Hagen in opmaak die het initiatief moet verhelderen.

Verder heeft de Klimaatcoalitie in Roeselare het in dit najaar over het thema groen/blauw en wordt de landbouwgemeenschap uitdrukkelijk uitgenodigd. Bovendien start het stadsbestuur een samenwerking met het Stadlandschap in het kader van het Project Aircoe. Dit initiatief wil bomen aanplanten in weides en loopt al in andere gemeentes.

Het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) focust op vergroening, participatieve energie, duurzame mobiliteit en water. Het moet abstracte klimaatambities vertalen in concrete doelstellingen per stad of gemeente. Andere doelstellingen van het LEKP zijn onder andere een boom extra per inwoner of een vierkante meter ontharding per inwoner. Het pact werd ondertussen ondertekend door 294 van de 300 Vlaamse gemeenten.

Na de succesvolle infoavond over voedselbossen plannen we op zaterdag 24 juni om 09.30u een bezoek aan een praktijkvoorbeeld, nl. de Woudezel in Houthulst (Iepersesteenweg 84). Wie aanwezig was en zijn email-adres achterliet kreeg de eerste kans om in te schrijven.

Er zijn nog een vijftal plaatsen vrij. Snel inschrijven is de boodschap. De kostprijs bedraagt 18€/persoon. Voor deelnemers met vrijetijdspas 9€. Het aantal plaatsen was beperkt tot 18 deelnemers. Afspraak ter plaatse om 9.30u tot 12u.

Carpoolen is mogelijk: afspraak op de parking in de Houtskoolstraat (zijstraat van Verbrandhofstraat -zie plannetje). Er wordt een deelname van 0,10€/gereden km betaald aan de chauffeur.

Meer informatie?

Meer info en verplicht inschrijven via Leefmilieuvzw@gmail.com. De inschrijving is definitief na storting van 18€/persoon op de rekening van Leefmilieu Roeselare vzw BE33 9733 6476 0046. Annuleren kan tot ten laatste 18 juni 2023, waarbij 15€ wordt terugbetaald (3€ administratiekost). Annuleren na deze datum is niet mogelijk maar je kan altijd zelf een vervanger zoeken.

Een organisatie van vzw Leefmilieu in samenwerking met MBiR, Natuurpunt Mandelstreke, Tuinhier Roeselare en Velt Roeselare.

We hebben het gezien. In een aantal centrumstraten werden bomen geplant. Een poging van het Stadsbestuur om de stedelijke ruimte klimaatbestendiger te maken (naast andere ingrepen zoals warmtenet, zonne-energie, overstromingsgebieden, het Moermanpark enz). Wellicht zal men verwijzen naar het Klimaatplan en de Klimaatcoalitie #VANRSL in het kader van de Klimaatswitch #VANRSL.

Dé vraag die onze vzw Meer Bomen In Roeselare zich stelt is of deze graad van ‘verboming’ wel voldoende is en of het allemaal niet veel sneller moet.
Het uitgangspunt bij dit aspect van de Klimaatswitch zou moeten zijn dat de natuur terug in de stad wordt gebracht. Het gaat dus uiteraard over meer dan bomen: groen, water en de bijhorende biodiversiteit moeten garanderen dat de natuur in de stad weerbaar is. Hiervoor is ruimte nodig om zo een klimaatrobuust microklimaat te scheppen. Bij stedenbouwkundige vergunningen voor ‘grote projecten’, en zo zijn er almaar meer, zou de het landschap, de open ruimte centraal moeten staan. De buitenruimte lijkt echter steeds meer bedreigd in plaats van beschermd. Bovendien vragen we ons af of de projecten wel zo klimaatneutraal zijn zoals de bouwheren, projectontwikkelaars pretenderen. Meer nog, wij durven eisen dat deze projecten het micro-klimaat verbéteren ten opzichte van de vroegere situatie. De stad mag geen projecten meer aanvaarden die klimatologisch niet duurzaam zijn. Alleen zo hebben we een stedenbouwkundig beleid dat de stad klimaatneutraal en leefbaar maakt.

Bomen in de stad zijn niet louter esthetisch. Toch lijkt het vaak zo. Veel mensen houden niet van bomen omdat ze ze associëren met vuiligheid. Bladeren, takken, bloesemafval. We kennen de bezwaren. Het moet netjes. Bovendien, volgens de puristen, nemen bomen het licht weg, of het uitzicht. Bomen staan dus steeds te dichtbij…
Bomen in onze straten zijn meestal van de kleinere soort. Traaggroeiend,met een kleine kruin, zodat er niet teveel onderhoud nodig is en ze er een jaar of twintig kunnen blijven staan. En zo zien we er heel veel: boompjes die op zijn, uitgeleefd, kapot door verkeerde snoei of gebrek aan verzorging, ten onder gaand aan weerextremen zoals langdurige droogte.

De fundamentele rol die een boom in de stad zou moeten hebben, namelijk een gunstig micro-klimaat creëren, kan hij in deze omstandigheden niet waarmaken. Bovendien hebben we sowieso meer bomen nodig. Er bestaat genoeg wetenschappelijk onderzoek waarvan de resultaten wereldwijd worden aanvaard. Het percentage bladeroppervlakte dat nodig is om een stad te verkoelen kan worden becijferd. Het aantal koeltezones en hitte-eilanden in een stad kunnen in kaart worden gebracht. Elke stadsbewoner zou op vijf minuten wandelen van zo’n koelteplek moeten kunnen wonen. Niet iedereen heeft een airco (die ook de buitenlucht weer opwarmt). En een efficiëntere airco dan een boom in de stad bestaat niet. Op voorwaarde dat de boom mag uitgroeien tot een volwaardige boom met voldoende bladerdek. Een volgroeide eik heeft ongeveer een hectare bladeroppervlakte. Daarom dat onze vzw Meer Bomen In Roeselare pleit voor toekomstbomen. Bomen met een toekomst. Die mogen blijven staan, uitgroeien, volwassen worden. Uiteraard kunnen die niet overal worden geplaatst. Maar het is de verdomde opdracht voor de stad om plaats te creëren voor dergelijke massieve bomen. Het temperatuurverschil in de zomer is spectaculair als een dergelijke boom in je woonomgeving staat. Het verdampingskoeling effect (adiabatische koeling) zorgt hiervoor. Bovendien is wie in een straat woont met bomen gezonder dan wie in een boomloze straat woont. Wie uitkijkt op groen, op bomen, vindt vlugger zijn mentale rust, komt psychisch makkelijker in balans en ondervindt de fysieke weldaden zoals lagere hartslag en daling van de bloeddruk. Bomen geven rust, ontspanning. Het welbevinden stijgt en de maatschappelijke kost door ziekzijn daalt. Bomen zijn een productiemachine die de atmosfeer in een straat of op een plein leefbaar en gezond houden. Bomen zijn echte klimaatmachines die zonne-energie omzetten in materie die we inademen of eten.

Onze vzw Meer Bomen In Roeselare roept op om de aanplanting van bomen te versnellen en te verruimen. De nieuwe Stedenbouwkundige Verordening die er aankomt moet de klimaatverandering serieus nemen en gebruiken als een van de uitgangspunten voor een doordacht groen en klimaatadaptatief stedenbouwbeleid. Een Bomengordel of Groene Route past in dit concept. We namen deel aan de vormgeving van dit initiatief. Nu hopen maar dat dit gerealiseerd wordt binnen een termijn die redelijk is, gezien de klimaatverandering nog sneller gaat dan voorzien. Te vrezen valt dat de Groene Bomengordel niet voldoende zal zijn. Het moet een en-en verhaal worden. Samen met een gefocust aanplanten van bomen, ook buiten de Gordel, en het bewaren en beschermen van bomen in de stadstuinen in het kerngebied. Misschien kunnen subsidies hiervoor aangewend worden zoals dit ook voor winkels gebeurt om het winkelgebeuren in stand te
houden?

Onze vzw Meer Bomen In Roeselare is bezorgd over de leefbaarheid en de robuustheid van onze stad in deze klimaattransitie. Bovendien merken we dat een grote groep inwoners van de stad helemaal geen inspraak heeft: onze kinderen, de volgende generatie dus. Nochtans wordt hun toekomst het meest bedreigd door de klimaatopwarming. Een baby nu zal zeven maal meer klimaatellende meemaken dan een boomer. Wij roepen ouders, scholen, jeugdbewegingen en andere jongerenorganisaties op om hun stem te laten horen in het klimaatdebat. Immers, we erven de leefwereld van onze kinderen. Als we hen bewust maakten van de schoonheid van de natuur, waarvan we allen deel uitmaken, kunnen wij, volwassenen, hopen op een toekomstige gezonde, groene, klimaatrobuuste stad en bij uitbreiding wereld.

Monumentale rode beuk in kernwinkelgebied moet verdwijnen voor meergezinswoning, handelsruimte met volledig ondergrondse kelder. MBIR ging in beroep.

De huidige Stedenbouwkundige Verordening stelt dat bestaand waardevol groen zoveel mogelijk moet worden behouden. Toch dreigt een rode beuk met een geschatte waarde van meer dan 40.000 euro te worden gerooid. Hij heeft geen overlevingskans door de verharding en de onderkeldering van het volledig projectgebied. Ook hier stellen we vast dat er winstmaximalisatie door de bouwheren wordt nagestreefd. Zo verhoogt de waarde van een pand als er ondergrondse garages worden gecreëerd.

Verder is de aflevering van de bouwvergunning een compromis geworden waarbij wat ‘erfgoed’ is behouden. Helaas, de Stedelijke Verordening wordt overruled door Vlaamse wetgeving. De stad kan dus niet ingrijpen in een kader dat boven haar beleid werd beslist. Begin december ’22 bevestigde minister Demir nog het Vrijstellingsbesluit dat maakt dat een boom op maximaal 15 meter van de woning steeds mag gerooid worden én niet moet gecompenseerd worden. MBIR besliste in beroep te gaan bij de provincie tegen de twee bouwheren temeer de Dienst Groen ook een ongunstig advies afleverde.

In beroep gaan kost geld

Bij bovenstaand project zijn twee bouwheren betrokken wat maakt dat we twee keer in beroep dienden te gaan. Elke beroep bij de provinciale overheid kost ons 100 euro. Daarom roepen we op om betalend lid bij MBIR te worden. Alleen zo kunnen we onafhankelijk weerwerk bieden door bezwaren in te dienen of in beroep te gaan. Dank voor elke steun.

In 2023 komt er een nieuw kader ‘Stedenbouwkundige Verordening’. De huidige stedenbouwkundige verordening is niet meer up to date. Er is nood aan een nieuwe eigentijdse visie en een duidelijk kader voor handhaving. MBIR kreeg een inkijk in dit proces en vernam dat onze vzw als stakeholder mee mag participeren. Als verdediger van oude en nieuwe bomen waren we benieuwd hoe de stad wil omgaan met groen in de stad, vooral dan in het gebied binnen de grote ring. We gingen in gesprek met Nathalie Muylle, Schepen voor Omgevingsvergunningen, Ruimtelijk Planningsproces en Stadsontwikkeling.

De ambities binnen de nieuwe visie op stadsontwikkeling liggen op een drietal lijnen.

Algemeen Beleidskader Centrum

Er is het Algemeen Beleidskader Centrum waarbij men weg wil van de vele individuele projecten en meer ganse wijken onder de loep wil nemen.

De longen van Roeselare

Daarnaast is er de ‘linkerlong’. Dit gebied bestrijkt het gebied tussen grote en kleine ring, naast de West- en Noordlaan. De typische 70-er jaren verkavelingen. Dit worden ‘transformatiewijken’, met subsidies van de Vlaamse Overheid. De ‘rechterlong’ is dan weer ingewikkelder met het centrum van Rumbeke, het havengebied, een openruimtegebied en het centrum van Beveren. De ambities van de Vlaamse overheid zijn volgens onze stad té groot en bovenop is water een heel groot issue. De nieuwe fluviale kaarten wijzen Roeselare aan als een kwetsbaar gebied.

Het buitengebied

Als derde is er het buitengebied waar het APA (Algemeen Plan van Aanleg) geldt. Ooit een motor voor de groei, nu eerder een beperking. Men zou graag terugkeren naar het Gewestplan wat de Vlaamse overheid weigert. Zij vraagt RUP’s (Ruimtelijk Uitvoeringsplan) voor de ganse stad. Wat meteen zal botsen met eigenaarsstructuren met als gevolg bezwaren via de Raad van State. Om maar te zeggen hoe ingewikkeld dit alles is en hoeveel mankracht hiervoor nodig is.

Het BORlabo (BeleidsOverleg Ruimte) geeft advies op een gedetailleerd plan zoals soort groen, soort verharding enz…. Dit gaat over grote projecten waarvan de parameter oppervlakte in de Nieuwe Verordening zou kunnen teruggebracht worden tot 1500 m2. Er zal dus voor meer projecten een BORlabo worden aangevraagd.

Roeselare is Erfgoedgemeente. Er komt een herevaluatie van de erfgoedlijst in 2024. Komen privaat-tuinen ook in aanmerking?

De panden van het bouwkundig erfgoed hebben ondertussen een ABC-code gekregen die de graad van bescherming aanduidt. MBIR vraagt of private tuinen ook dat bouwkundig erfgoedstatuut kunnen krijgen, zonder een beschermingsstatuut (wat heel ver gaat). Nu staan zeer weinig tuinen in de lijst. Met de herziening van de bouwkundig erfgoedinventaris kunnen misschien meer tuinen worden opgenomen. MBIR krijgt de opportuniteit om hier suggesties te doen voor waardevolle tuinen, groen en tuinen in combinatie met een bouwkundig erfgoedpand. De Erfgoedlijst is een dus een beleidsinstrument te gebruiken bij nieuwe ontwikkelingen. Het advies is niet bindend maar voor het Beleid van de stad wordt dit als bindend beschouwd. De procedure wordt opgestart in 2023. MBIR wordt zeker op de hoogte gebracht, belooft Schepen Muylle.

MBIR diende al verschillende bezwaren in bij het afleveren van stedenbouwkundige vergunningen. Kunnen onze herhaalde bezwaren opgenomen worden in de nieuwe Stedenbouwkundige Verordening?

De Stad houdt wel degelijk soms rekening met onze bezwaren. Het zou goed zijn om de voorwaarden aan te passen binnen de Nieuwe Verordening zodat wij niet telkens om dezelfde redenen moeten bezwaar indienen. Nu worden echter zo’n 1000 bouwdossiers per jaar ingediend waarvan de Schepen er zo’n 200 ziet. Dé rode draad bij projectontwikkelaars is winstmaximalisatie. De Nieuwe Verordening wil echter zoveel mogelijk grondgebonden activiteiten in het centrum behouden. Wonen is zo’n grondgebonden activiteit. Open ruimte, buitenruimte met 30% groen waarvan minstens 15% aansluitend moet zijn. De kwaliteit van het groen moet omhoog. De Schepen nodigt MBIR uit mee na te denken over de voorwaarden / parameters waaraan kwalitatief groen moet beantwoorden.

De Nieuwe Stedenbouwkundige Verordening laat ook een nieuw licht schijnen op de bestaande en nieuwe verkavelingen. Mobiliteit, groen en blauw zijn hier heel belangrijk in. Wat is de nieuwe visie?

De vroegere woonwijken typisch jaren ’70 kennen brede wegenissen en een ruim openbaar domein. Deze ‘transformatiewijken’ moeten leefbaarder en woonbaarder worden, aangepast aan de noden en verwachtingen van deze tijd. Nieuwe, jonge bewoners willen verbouwen, moeten voldoen aan de huidige energienormen, hebben andere vormen van mobiliteit, verwachten andere invullingen van groen,… Groene privéstroken voor de huizen en inpandige garages zullen niet meer kunnen. Clusterparkeren en fietsboxen zullen aangeboden worden. MBIR zou hier graag ook enkele insteken meegeven en wordt daarvoor uitgenodigd binnen de participatieronde tussen februari en april 2023.

Het gesprek met schepen Muylle maakt duidelijk dat de Stad wel degelijk een transitie wil maken naar nieuwe en noodzakelijke normen binnen de Stedenbouwkundige Verordening. Om wonen leefbaar te houden moeten weloverwogen beslissingen genomen worden. Normen moeten beantwoorden aan de verwachtingen van Beleid en bewoners binnen het groter kader van ecologie en klimaatopwarming. Als Meer Bomen in Roeselare vzw willen we ons boompje bijdragen. Elk lidmaatschap maakt ons sterker want ‘koken kost geld’. Dank om ons te willen steunen.

Op woensdag 19 oktober organiseerde de vzw Leefmilieu Roeselare een voedselbosavond. Gastspreker was Louis De Jaeger, eco-ondernemer, landschapsarchitect, lid van agro-ecologische denktanks en medestichter van het Food Forest Institute in België.

Dat het thema leeft bij de leden van Natuurpunt Mandelstreke, TuinHier Roeselare, Velt Roeselare en de vzw Meer Bomen in Roeselare bleek uit de grote opkomst van 110 geïnteresseerden.

Bart Deklerck, voorzitter van het burgerplatform Meer Bomen In Roeselare, verwelkomde Louis met een verwijzing naar het oudste tuinboek ter wereld, ‘Sakuteiki’. Het boek uit de 11^de eeuw geeft exact weer waaropde missie van Louis De jaeger steunt. Deze voedselbospromoter wijst op het grote belang van een gezonde, evenwichtige bodem en de relatie tussen alle levende wezens die deze bodem in en op zich draagt. Verder gaat hij op zoek naar ‘meester-hoveniers’, over gans de wereld, die de kennis van agro-ecologie, gedurende eeuwen opgebouwd in het menselijk geheugen, willen delen.

In zijn documentaire die werd vertoond tonen voedselbospioniers in Vlaanderen hoe zij hun voedselbos creëerden en hoe hun bos evolueert. Telkens is het als een huwelijk tussen natuur en landbouw. Het bos als leverancier van gezonde voeding. Een manier van voedselproductie die vermijdt van te ploegen, herbiciden en pesticiden te gebruiken of chemische meststoffen toe te voegen.

Het succes van een voedselbos ligt vooral in het feit dat verschillende plantensoorten door elkaar staan. De plantenvariëteiten die we er ontdekken zijn hoofdzakelijk voedingproducerend. De gelaagdheid van een klassiek bos wordt geïmiteerd: van grote bomen tot bessenstruiken, kruidenlaag, paddestoelen, knolgewassen. Vaak gaat het om meerjarige gewassen. Dit in tegenstelling tot veel éénjarige gewassen in de huidige landbouw zoals maïs, aardappelen en granen.

Verder wordt onderzocht hoe een voedselbos een inkomen kan genereren voor de voedselbosbouwer. Want wie voedsel produceert wil de opbrengst ook voor een ‘gezonde prijs’ kunnen verkopen. 

Uit alles blijkt in de documentaire dat voedselbossen een ‘missing ingredient’ zijn om Vlaanderen meer klimaatrobuust, veerkrachtig en natuurvriendelijk te maken. 5% van ons grondgebied zou hiervoor moeten worden getransformeerd tot een voedselbosvorm.

Het belang van voedselbossen voor lekker en gezond eten, het verbeteren van de bodem, het filteren van fijnstof, het opkrikken van natuurwaarde en beleving kan nauwelijks onderschat worden.

De vraag van Louis ‘Wie wil een voedselbos opstarten?’ deed veel handen in de lucht gaan. Hiermee werd aangetoond dat er een grote nood is aan opleiding én dat hier een opportuniteit ligt voor de lokale overheid om samen met de vzw Leefmilieu en haar leden-verenigingen én de landbouwers een voedselbosproject op te starten. Zo kan op termijn een nieuw toekomstperspecief voor de landbouw- en voedingssector  geboden worden.

We misten de aanwezigheid van lokale landbouwers, hun organisaties en hun politieke vertegenwoordiging want ook zij zijn een belangrijke partner om de burger een gezonde voeding aan een eerlijke prijs te bieden en anderzijds onze land- en tuinbouw weerbaar te maken bij de klimaatopwarming. Hierbij onze oproep om ook met hen, op het snijvlak tussen landbouw en natuur, het onbekend potentieel van voedselbossen te verkennen en te realiseren.

Op zondag 16 oktober was er de apotheose van de voorbije Week van het Bos. Het Bergmolenbos was plots een sprookjesbos waar kinderen als elf of tovenaar op zoek gingen naar de dieren in het bos.

De vzw Meer Bomen In Roeselare gelooft ook in sprookjes maar wil nog liever een écht bos met veel bomen realiseren. En mocht het kunnen, dan toverden wij op elke beschikbare plaats de juiste boom. In het bos, langs de straat, op pleinen, bij oude en nieuwe bedrijven, langs landelijke wegen en waterlopen. Overal zijn er nog opportuniteiten.

Meer Bomen in Roeselare wil zijn naam waar maken en bekend maken. Daarom ook onze aanwezigheid met een leuke stand op de Sprookjesparking in het Bergmolenbos. We willen iedereen bedanken die interesse toonde voor onze strijd voor meer bomen. Bomen laten mensen niet onberoerd.

Een welgemeende dank voor wie nu al zijn lidmaatschap vernieuwde én voor wie zich voor het eerst lid maakte. Hoe meer betalende leden (10 euro per persoon), hoe sterker en luider onze stem wordt gehoord in Roeselare.

Op zoek naar paddenstoelen in het Sterrebos